اهلیت در معاملات

🔴✅1-اهلیت در معاملات

🔴اهلیت: توانایی شخص برای دارا شدن و اجرای حق است

🔴اهلیت بر دو نوع است:

✅اهلیت تمتع-توانایی دارا شدن حق است و با زنده متولد شدن(با شرط قابلیت بقاء)  این اهلیت نیز به وجود می‌آید 

✅اهلیت استیفاء-توانایی اجرای حق است

پس باید شخص هم حق داشته باشد هم بتواند آن حق را اجرا کند 

)برای مثال شخصی زنده متولد شده، و یک ماشین به وی ارث رسیده است (اهلیت  تمتع دارد و می تواند مالک ماشین شود) برای اینکه بتواند ماشین را بفروشد یا اجاره دهد باید اهلیت استیفاء (اجرای حق) داشته باشد

در حقوق اغلب وقتی صحبت از اهلیت می شود منظور اهلیت استیفاء است

شخصی اهلیت استیفاء دارد که بالغ باشد عاقل باشد و رشید باشد

رشید شخص عاقل و بالغی است که توانایی مدیریت امور مالی خود را دارد یا به قولی عقل معاش دارد

اگر شخصی فاقد هر یک از ویژگی های فوق باشد اهلیت استیفاء وی ناقص است

و شخص محجور محسوب شود

حجر به معنای منع و بازداشتن است

حجر فوق جهت حمایت از خود محجور است

 اماگاهی با وجود تمام شرایط فوق بازهم قانونگذار برای حمایت از اشخاص ثالث، افرادی را از دخالت در امور مالی خود منع می کند که انها هم به دلیل منع قانونگذار اختیار دخالت در اموال خود را ندارند و محجور محسوب می شوند مانند: ورشکسته اما فقدان هر یک اثار متفاوتی دارد

🔴فقدان عقل: شخص مجنون محسوب می شود

و معاملات وی در

✅1-تملکات بلاعوض: باطل

✅2-تملیکات بلاعوض: باطل

✅3-امور غیر مالی: باطل

✅4-امور مالی: باطل هستند

فقدان بلوغ(وقتی شخص به سن بلوغ نرسیده):

شخص نابالغ(صغیر) محسوب می شود و با توجه به توانایی نابالغ در تشخیص(تمییز) خوب و بد، به صغیر ممیز(دارای قدرت تمییز) و صغیر غیرممیز(فاقد قدرت تمییز) تقسیم می شود 

لذا معاملات صغیر غیرممیز در

🔴1-تملکات بلاعوض:باطل

🔴2-تملیکات بلاعوض:باطل

🔴3-امور غیر مالی:باطل

🔴4-امور مالی:باطل هستند

و معاملات صغیر ممیز در

✅1-تملکات بلاعوض:صحیح

✅2-تملیکات بلاعوض:باطل

✅3-امور غیر مالی:غیر نافذ

✅4-امور مالی:غیرنافذ هستند

🔴فقدان رشد: شخص بالغی که به سن رشد نرسیده و سفیه محسوب می شود

و معاملات وی در

🔴1-تملکات بلاعوض:صحیح

🔴2-تملیکات بلاعوض:باطل

🔴3-امور غیر مالی:صحیح

🔴4-امور مالی:غیرنافذ هستند

فقدان اختیار قانونی: شخص رشیدی که قانونگذار وی را منع کرده است مانند ورشکسته

و معاملات وی در

✅1-تملکات بلاعوض:صحیح

✅2-تملیکات بلاعوض:باطل

✅3-امور غیر مالی:صحیح

✅4-امور مالی:باطل هستند

توضیحات

🔴تملکات بلاعوض:  آنچه بدون عوض تملک می کند (مالک می شود) 

مانند: هبه گرفتن از دیگری

🔴تملیکات بلاعوض: آنچه بدون عوض به به دیگری تملیک می کند (از مالکیت وی خارج می شود) 

مانند: هبه کردن به دیگری

🔴امور غیر مالی: انچه هدف مستقیم آن مال نیست مانند ازدواج، طلاق

امور مالی: انچه هدف مستقیم آن مال است مانند بیع، اجاره

لازم به ذکر است در قانون مدنی در برخی مواد به طور کلی گفته معامله افراد فاقد اهلیت باطل است (212) و جایی دیگر گفته معامله محجورین غیر نافذ(213 ) اما در سایر مواد انها را اصلاح کرده است که به صورت مبسوط توضیح داده شده است